ذخیره کسری یک سیستم بانکداری است که به بانک‌های تجاری اجازه می‌دهد تا با وام بخشی از سپرده‌های مشتریان خود سود ببرند، در حالی که فقط بخش کوچکی از این سپرده‌ها به عنوان پول نقد واقعی ذخیره می‌شوند و برای برداشت در دسترس هستند. عملاً، این سیستم بانکداری با استفاده از درصدی از سپرده‌های بانکی مشتریان خود از هیچ، پول تولید میکند.
به عبارت دیگر، این بانک‌ها موظفند حداقل درصدی (کسری) از پولی را که در حساب‌های مالی آنها واریز می‌شود نگهداری کنند، به این معنی که می‌توانند بقیه پول را وام دهند. وقتی بانکی وام می‌دهد، هم بانک و هم شخصی که پول را قرض میکند، وجوه را به عنوان دارایی حساب می کنند و از نظر اقتصادی مبلغ اصلی را دو برابر می‌کنند. این ارز سپس چندین بار مورد استفاده مجدد، سرمایه گذاری مجدد و وام مجدد قرار می‌گیرد که به نوبه خود منجر به اثر ضریب می‌شود و اینگونه است که بانکداری ذخیره کسری “پول جدید” تولید میکند.
اعطای وام و قرض جزء جدایی ناپذیر سیستم بانکداری ذخیره کسری هستند و اغلب به بانک مرکزی نیاز دارند تا ارز جدید را در گردش قرار دهد، بنابراین بانک‌های تجاری قادر به برداشت هستند. اکثر بانک‌های مرکزی نیز به‌عنوان آژانس‌های نظارتی عمل می‌کنند که در میان موارد دیگر، حداقل ذخیره مورد نیاز را تعیین می‌کنند. سیستم بانکداری این چنینی، سیستمی است که اکثر مؤسسات مالی کشورها از آن استفاده می‌کنند. در ایالات متحده و در بسیاری از کشورهای تجارت آزاد دیگر رایج است.
چگونه کار میکند؟
وقتی مشتری پولی را به حساب بانکی خود واریز میکند، آن پول دیگر حداقل به طور مستقیم متعلق به سپرده گذار نیست. اکنون بانک مالک آن است و در ازای آن حساب سپرده‌ای به مشتری خود می‌دهند که بتواند از آن استفاده کند. این بدان معناست که مشتری بانک آنها باید در صورت تقاضا، با قوانین و رویه‌های بانکی تعیین شده، به کل مبلغ سپرده خود دسترسی داشته باشد.
با این حال، هنگامی که بانک پول سپرده شده را در اختیار می‌گیرد، کل مبلغ را نگه نمی‌دارد. در عوض، درصد کمی از سپرده ذخیره می‌شود (ذخیره کسری). این مقدار ذخیره معمولاً از 3٪ تا 10٪ متغیر است و بقیه پول برای دادن وام به سایر مشتریان استفاده می شود.
هجوم بانکی چطور؟
اگر همه کسانی که در یک بانک سپرده دارند تصمیم بگیرند که تمام پول خود را برداشت کنند چه؟ این اتفاق به عنوان هجوم بانکی شناخته می‌شود و از آنجایی که بانک تنها موظف است بخش کوچکی از سپرده‌های مشتریان خود را نگه دارد، به احتمال زیاد بانک به دلیل ناتوانی در انجام تعهدات مالی خود با شکست مواجه می‌شود.
برای کار کردن سیستم بانکداری ذخیره کسری، ضروری است که سپرده‌گذاران به صورت همزمان به بانک‌ها برای برداشت یا دسترسی به تمام مبالغ سپرده خود مراجعه نکنند. گرچه هجوم بانکی در گذشته اتفاق افتاده است، اما معمولاً رفتار مشتریان این گونه نیست. به طور معمول، مشتریان تنها در صورتی تلاش می‌کنند که تمام پول خود را برداشت کنند که معتقد باشند بانک در مشکل جدی است.
مزایا و معایب بانکداری ذخیره کسری
در حالی که بانک‌ها از بیشتر مزایای این سیستم بسیار پرسود بهره‌مند می‌شوند، اندکی از این مزیت‌ها هنگام کسب سود در حساب‌های سپرده خود به مشتریان بانک می‌رسد. دولت نیز بخشی از این طرح است و اغلب از این موضوع دفاع میکند که سیستم‌های بانکداری ذخیره کسری ثبات و رشد اقتصادی را فراهم میکند.
از سوی دیگر، بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که طرح ذخیره کسری ناپایدار و کاملاً مخاطره‌آمیز است. سیستم اقتصادی ما بر این فرض تکیه دارد که مردم هم به بانک‌ها و هم به ارز فیات که به عنوان ارز قانونی توسط دولت‌ها ایجاد شده است، اعتماد دارند.
بانکداری ذخیره کسری و رمزارزها
برخلاف سیستم سنتی ارزهای فیات، بیت‌کوین به عنوان یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز ایجاد شد و یک چارچوب اقتصادی جایگزین را به وجود آورد که به روشی کاملاً متفاوت عمل میکند.
درست مانند اکثر رمزارزها، بیت‌کوین توسط یک شبکه توزیع شده از نودها نگهداری می‌شود. تمام داده‌ها توسط اثبات رمزنگاری محافظت می‌شوند و در یک دفتر کل توزیع شده عمومی به نام بلاک‌چین ثبت می‌شوند. یعنی نه نیازی به بانک مرکزی است و نه مرجع مسئول.
همچنین، انتشار بیت‌کوین محدود است به طوری که پس از رسیدن به حداکثر عرضه 21 میلیون واحد، دیگر کوینی تولید نمی‌شود. بنابراین، زمینه کاملاً متفاوت است و چیزی به نام ذخیره کسری در دنیای بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال وجود ندارد.
منبع: https://academy.binance.com/en/articles/what-is-fractional-reserve
